Bordroda kazancı eksik gösterilen işçi Yargıtay tarafından haklı görüldü. Emekli aylıkları Sosyal Güvenlik Kurumu’na ( SGK ) bildirilen prime göre esas kazançlar göz önüne alınarak hesaplanıyor. İşveren bordroda ücreti düşük gösterirse aradaki farkı elden ödemesi durumunda işçi daha düşük emekli aylığı almak zorunda kalıyor. Yargıtay, bu sorunu çözmek adına işçileri sevindiren bir karar aldı. İşçi için kazancın bordroda eksik gösterilmesi haklı fesih sebebi olabilir hükmünü ortaya koydu. İşçi eğer haklı fesih yaparsa kıdem tazminatı alarak ayrılabilir.
Bordroda Kazancı Eksik Gösterilen İşçi Hakları
Yargıtay’ın güncel kararına baktığımızda kazancı bordroda eksik gösterilen işçilerin hakları şöyle dile getirdi:
Bordroda kazancı eksik gösterilen işçi hakları kapsamında, emeklilikte bağlanacak aylığın tutarını belirleyen önemli unsurlardan biri çalışırken Sosyal Güvenlik Kurumu’na ( SGK ) bildirilen prime esas kazanç tutarıdır. Prime esas kazanç tutarı ne kadar yüksek oranda olur ise bağlanacak olan emekli aylığı da o ölçüde yükselmektedir.
Prime esas kazanç askeri ücretin 7.5 katına kadar çıkabilir. Örneğin; “aylık bağlama oranı yüzde 50 olan bir kişinin prime esas kazancı ortalama olarak 4 bin lira ise bunun 2 bin lirası emekli aylığına bağlanır. Ya da diğer bir örnekte prime esas kazancı 10 bin lira olursa yine bunun 5 bin lirası emekli aylığına bağlanır.”
Bilindiği üzere Türkiye işletmelerinin birçoğunda kazanç bordroda eksik gösteriliyor, kalan tutar ise elden veriliyor. Bu durumun emekli aylığını etkilemesi yanında işçi ve işveren açısından hukuki ve ekonomik sonuçları da oluyor. Yargıtay (9. Hukuk Dairesi, Esas No:2016/33964, Karar No:2021/507) tarihli bir kararında, sigortası gerçek kazanç üzerinden yatırılmayan işçinin işten ayrılmasını haklı buldu. Yargıtay kararında, “Davacının (işçinin) tespit edilen ücretine göre sigorta primlerinin kendisine ödenen ücretten gösterilmediği ve davacının iş akdini bu nedenle haklı nedenle feshettiği anlaşılmış olup, davacının aldığı ücretin sigorta kayıtlarına yansıtılmaması 4857 sayılı Yasanın 24/II-e hükmü gereği işçiye iş sözleşmesini haklı nedenle fesih imkânı verir” dedi.
Bordroda Kazancı Eksik Gösterilen İşçi Ne Yapacak?
İşçi iş sözleşmesini haklı gerekçeyle feshederse o iş yerindeki çalışmalarına ait kıdem tazminatını almaya hak kazanacak. İşçi bu gerekçeyle iş akdini feshederse işveren kıdem tazminatını ödemeye yanaşmayabilir. Ancak dava açılırsa kıdem tazminatını ödemek zorunda kalacak.
Yargıtay’ın aldığı bu karar daha iyi bir işte çalışma fırsatı olduğu halde kıdem tazminatını yakmamak için işi bırakamayan çalışanlar için de bir kolaylık sağlıyor. Kazançları SGK kurumuna eksik olarak bildirilen işçiler ise bunu haklı fesih sebebi olarak gerçekleştirir ise işten ayrılmasının ardından hizmet tespit davası açabilir ve eksik kazançtan doğan pirimleri de yatırılmasını sağlaması gerekir. Aksi taktirde sadece kıdem tazminatı almak zorunda kalacaktır.
Prime Esas Kazançlara Dâhil Kazançlar
Geçmiş yıllara baktığımızda prime esas kazancın düşük gösterilmesi yasal biçimde mümkündü. Önceki kanunda ise istisnalar fazlaca olduğundan prim ödememek için çalışana yapılan ödemeler farklı isimler altında gösterilebiliyordu. 2008 yılında çıkartılan 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, istisnaları epeyce azaltarak, elden geldiğince tüm kazançlar için prim ödenmesini amaçlamaktadır. Kanuna göre, 4/a (SSK) statüsündeki işçilerin prime esas kazançları şöyle belirleniyor:
Hakedilen ücretler,
– “Prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan o ay içinde yapılan ödemeler ve işverenler tarafından çalışanlar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen tutarlar,
– Mahkemelerce verilen karar gereğince yukarıdaki kazançlar niteliğinde olmak üzere çalışanlara o ay içinde yapılan ödemeler brüt toplamı prime esas kazançların hesabında dikkate alınır.”
Kimi işveren çalışanları, prim, ikramiye gibi ödemeler zaten emekli aylığı hesabında dikkate alınmaz, şeklinde yanlış bilgilendirilmektedir. Bu doğru değildir. Kanun, prime esas kazanca dâhil edilmeyecek ödemeleri olabildiğince azaltmıştır. Örnek verecek olursak ayakkabı, giysi gibi ayni yardımlar prime esas kazanca dahil edilmez, bu yardımlar nakit olarak ödenirse prim kesintisi yapılır. Prim ve ikramiye alanındaki ödemelerin tamamı prime esas kazanca dâhil edilip emekli aylığı hesabına yansıtılır. Bordroda kazancı eksik gösterilen işçiyi Yargıtay’ın haklı bulması doğrultusunda kazancının tamamı bordroda gösterilmeyen çalışan hakkını sonuna kadar aramalıdır. Aksi takdirde hakkı olandan vazgeçmiş duruma düşebilir.
Yazımızda bordroda kazancı eksik gösterilen işçi konusuna yer verdik. Eğer sizlerin de bu konu hakkında fikirleri varsa bizlere yorum bölümünden yazabilirsiniz.